10 rzeczy, których pewnie nie wiecie o pisarzu Stanisławie Lemie 

Według encyklopedii, słowników biograficznych i danych urzędowych 12 września tego roku, minie dokładnie 100 lat, od kiedy przyszedł na świat jeden z największych twórców science fiction wszech czasów, Stanisław Lem. Ale… to nieprawda. Zaintrygowani? Czytajcie dalej.

1. Narodziny Stanisława Lema

Prawie 100 lat temu we Lwowie, w mieszkaniu przy ul. Brajerowskiej 4, Sabina Lem (z domu Woller) wydała na świat Stanisława Hermana, jedynego syna lwowskiego lekarza Samuela Lema. Chociaż w dokumentach widnieje (później powielana) data 12 września, jako data jego urodzin, faktycznie przyszedł na świat dzień później, 13 września. Jak sam pisał po latach w liście do swojego przyjaciela, rodzice podali inną datę jego narodzin, by… uniknąć pecha.

2. Zaciekły wróg przesądów

Choć może wydać się to zaskakujący w przypadku twórcy fantastyki naukowej, Lem był człowiekiem, który niezwykle twardo stąpał po ziemi. Nie dowierzał żadnym dziedzinom pseudonaukowym, jak parapsychologia, krytycznie odnosząc się do jej metod „badań”. Twierdził też, że metafizyki nie da się badać przy pomocy empirii, więc ta go nie interesuje. Wbrew jednak zapędom części jego fanów, nie zgadzał się na to, by nazywać siebie ateistą. Choć krytycznie odnosił się do wszelkich teologii religijnych, nie zaprzeczał istnieniu transcendencji.

3. Lem wspierał PAH

Stanisław Lem doczekał się serii koszulek ze swoją podobizną, wyprodukowanych przez łódzką firmę Pan Tu Nie Stał. Pisarz przez wiele lat wspierał Polską Akcję Humanitarną, dlatego jego spadkobiercy, w porozumieniu z Wojciechem Zemkiem, sekretarzem pisarza, zarządzającym też portalem Lem.pl, zdecydowali się przekazać prawa do wizerunku pisarza bez pobierania opłaty licencyjnej. W ramach rekompensaty 10% wartości ceny nominalnej każdej koszulki ma być przelewane na konto Polskiej Akcji Humanitarnej.

4. Liczne tytuły

Stanisław Lem był wielokrotnie nagradzany i wyróżniany. Za życia otrzymał Order Orła Białego, najwyższe i najstarsze polskie odznaczenie. Poza tym w swoim dorobku posiada order Polonia Restituta, Krzyż Zasługi oraz Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Wyróżniony był także doktoratami honoris causa wielu uczelni m.in. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetu Opolskiego, Uniwersytetu Bielefeld, Politechniki Wrocławskiej. Otrzymał również tytuł honorowego obywatela Miasta Krakowa, w którym spędził większość życia.

5. Co napełniało Stanisława Lema grozą?

W roku 1977 Lem przyznał, że przeraziła go opinia jednego z naukowców, który za pomocą rachunku prawdopodobieństwo, przedstawił tezę, iż my, Ziemianie, możemy być jedynym przykładem cywilizacji techniczno-naukowej w całej Drodze Mlecznej.

Innym zjawiskiem, które Lema napawało pod koniec życia wielkim niepokojem, były „samorzutnie rozwijające się technologie”. Jak sam powtarzał, nauka i technika mają zdolności autokatalityczne, przez co stały się obecnie nieprzewidywalne. Nie da się poszerzyć któregoś z obszarów wiedzy, dostrzec w nim niebezpieczeństwo i powiedzieć „tamten rejon jest groźny, tego już nie badamy, tutaj nie eksperymentujemy”.

6. Co Stanisław Lem myślał o ziemskich koloniach na innych planetach?

Choć, szczególnie w jego wczesnej twórczości, nie brakuje kosmicznych wypraw międzyplanetarnych, pod koniec swojego życia przyznał, że nie wierzy już, by ludzkość mogła dokonać międzyplanetarnej ekspansji. Przy czym nie mówił on nawet o wielkiej skali takiej ekspansji, a powiedział dość stanowczo: „Nie wierzę, by Ziemia mogła skolonizować [choćby] Marsa”.

7. Przyjaciel astronautów

Twórczość Stanisława Lema była szczególnie rozchwytywana w Związku Radzieckim. Tam też spotkania z pisarzem prowadzili nawet astronauci Boris Jegorow i Konstantin Fieoktistow! Co więcej, oni sami te spotkania zorganizowali.

8. Lem w kosmosie

Choć sam pisarz nigdy nie poleciał w kosmos, to w przestrzeni kosmicznej znalazły się aż dwa obiekty ochrzczone jego nazwiskiem. Jednym z nich jest odkryta 22 września 1979 r. planetoida nr 3836. Drugim jest pierwszy polski satelita naukowy wystrzelony 21 listopada 2013 roku.

9. Co szczególnie irytowało Stanisława Lema?

Domyślam się, że lista mogła być długa, natomiast w jednym ze swoich wywiadów, w których omawiał dziwaczne gałęzie rozwoju współczesnej techniki, z nieukrywaną złością opowiadał o popycie na roboty imitujące psy i koty. Stwierdził, że to ”dobre dla dzieci do 10 roku życia” oraz „ja bym żadnej ilości psów nie zamienił na takiego elektronicznego bałwana, który udaje, że szczeka”.

10. Przewidział inwazję fake newsów i oblicze współczesnych wojen

Pisarz przewidział, że w narastającym zalewie danych i coraz większej możliwości ich przekazywania, kolejne wojny będą toczyć się m.in. na przekazywane informacje. Obecnie, w dobie groźnych i brzemiennych w skutkach fake newsów, możemy ze smutkiem powiedzieć, że jego wizja się spełniła.

Wymienione ciekawostki to zaledwie czubek góry lodowej śmiałych idei, odważnych tez i niezwykłej biografii Stanisława Lema. Warto zgłębiać je samodzielnie, bo to zadanie może  zapełnić nam dziesiątki wieczorów fascynującymi wizjami i wiedzą. Jeśli chcecie zacząć przygodę z tym pisarzem, polecamy Waszej uwadze oficjalny internetowy serwis poświęcony twórczości Lema  www.solaris.lem.pl