Wielu z nas bez książki lub dwóch nie rusza się na urlop. Czytanie dzieciom szczególnie umila podróż i zasypianie. Dlaczego czytanie jest niezwykle ważne i cenne? Dlaczego warto zaszczepiać naszym dzieciom miłość do książek? Oto kilka powodów.

1. Czytanie poszerza naszą wiedzę

Choć to truizm, to jednak często niedoceniany. W dobie cyfryzacji dominuje przekaz oparty na obrazie, ale to informacje czytane pozostają na dłużej w naszym umyśle. Prof. kognitywistyki z University of California w Berkeley Anne E. Cunningham udowadnia, że ludzie regularnie czytający osiągają wyższe wyniki w testach na inteligencję. Ich predyspozycje poznawcze pozostają wysokie do późnej starości.

Czytanie poszerza nasze horyzonty i pomaga spojrzeć na świat nie tylko z własnej perspektywy. Dzięki niemu zdobywamy i uzupełniamy wiadomości, a istotną umiejętnością współczesnego człowieka jest umiejętność uczenia się, bo przecież rozwijamy się przez całe życie.

2. Książki wzbogacają słownictwo

Erudycja idzie w parze z elokwencją. Dzieci, którym się czyta od najmłodszych lat, będą posługiwały się bogatym i pięknym językiem. Dużo łatwiej opanują umiejętność wypowiadania się na forum w sposób logiczny, obrazowy i zrozumiały dla słuchaczy. Zdobędą także umiejętność prowadzenia ciekawej konwersacji.

Warto sobie przypomnieć także wnioski, do których doszło wielu badaczy (m.in. Amerykańskie Towarzystwo Pediatryczne), mówiące o tym, że czytanie ma ogromny wpływ na rozwój mowy u małych dzieci. Niestety coraz częściej rodzice zastępują je bajkami i programami telewizyjnymi.

Umiejętność wypowiadania się, wyrażania swoich myśli i uczuć w najtrafniejszy z możliwych sposobów nie tylko pomocna jest podczas pisania szkolnych wypracowań czy w realizowaniu kariery zawodowej, ale też wpływa na jakość komunikacji w rodzinie, grupach rówieśniczych, w społeczeństwie.

3. Czytanie stymuluje umysł

Neurobiologia pokazuje, że analiza obrazów lub mowy nie jest procesem tak wymagającym i angażującym jak czytanie. Absorbuje ono w tym samym czasie wiele obszarów mózgu – te, które odpowiadają są za widzenie, za język i za przyswajanie pojęć. Czytanie usprawnia zapamiętywanie i wspomaga koncentrację, tworząc w mózgu nowe połączenia nerwowe – synapsy.

4. Książki rozwijają myślenie

Zarówno dzieci, jak i dorośli w swoich lekturach spotykają się z nowymi pojęciami, nowymi ideami. Słowo drukowane daje okazję do zatrzymania się, do refleksji, do ustosunkowania się do przedstawionych treści. To, o czym czytamy, daje nam okazję do podjęcia rozmowy z dziećmi, do poznawania ich świata i pokazywania im własnego, ale też odkrywania zupełnie odległej nam rzeczywistości innych lądów, problemów i kultur.

5. Czytanie pobudza wyobraźnię

Jak ważna jest kreatywność w dzisiejszej rzeczywistości, dobrze wiemy. Książki – jako jedne z nielicznych – dają przestrzeń do współkreowania opisywanej rzeczywistości. Stymulując w ten sposób dziecięcą wyobraźnię, inwestujemy w rozwój dziecka. Świat fantazji pełen niecodziennych zdarzeń i niezwykłych bohaterów wzbogaca świat przeżyć naszego potomstwa.

Wśród zalet czytania, obok tych popularnych o charakterze poznawczo-neurologicznym, znajdują się i te, które oddziałują na jakość naszych relacji:

1. Czytanie sprzyja rozwojowi inteligencji emocjonalnej

Badania w tej dziedzinie przeprowadziła pod okiem swojego promotora prof. Frédérica Vallée-Tourangeau Rose Turner, doktorantka z brytyjskiego Kingston University. 124 ochotnikom zadała pytania dotyczące ich preferencji czytelniczych, filmowych i telewizyjnych. Zbadała ich również pod kątem inteligencji emocjonalnej, postaw interpersonalnych, m.in. zdolności do empatii oraz zachowań prospołecznych, czyli gotowości do pomagania innym. Po analizie udzielonych odpowiedzi Tuner doszła do wniosku, że osoby, które wolą czytać książki niż oglądać filmy lub telewizję, lepiej rozumieją innych.

Badaczka przekonuje, że czytanie sprzyja rozwojowi inteligencji emocjonalnej i postaw prospołecznych, dlatego że stwarza odbiorcy przestrzeń do głębszego zastanowienia się nad ludzką naturą. „Gdy czytamy, widzimy tylko to, co jest napisane na stronie, i sami musimy wypełniać luki, by w pełni zrozumieć, przez co przechodzi dany bohater – to daje nam możliwość rozwijania zdolności do empatii. Kiedy coś oglądamy, wiele spośród tych informacji otrzymujemy w gotowej postaci” – mówi Turner.

Chcemy żyć w empatycznym świecie, książki to kolejne narzędzie, które pomaga nam uczyć nasze dzieci i nas samych empatycznych postaw.

2. Czytanie pomaga rozumieć

Niejednokrotnie samego siebie – czytamy, poszukujemy odpowiedzi na nurtujące nas pytania. Chcemy zrozumieć podłoże naszych reakcji, schematów postępowania. Czytamy i udaje nam się zrozumieć drugiego, często dostrzegamy zupełnie inny punkt widzenia. Czytamy i zaczynamy lepiej rozumieć nasze dzieci.

W jednym z wywiadów profesor Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, dr hab. Krzysztof Wielecki, mówił o tym, że istnieje ścisły związek między czytaniem książek a naszymi relacjami społecznymi:
„Obserwujemy deficyt uczuć wyższych, w związku z czym nie potrafimy spojrzeć na sytuację z perspektywy innego człowieka, zrozumieć, dlaczego on myśli inaczej i chce inaczej. Beletrystyka kiedyś kształtowała te uczucia wyższe, pokazywała motywy, wahania i tak dalej (…). Obywatele nie rozumieją świata, w którym żyją, jego wyzwań i potrzeb (nawet swoich potrzeb nie bardzo rozumieją) i nie potrafią odczuwać, współczuć. Niezrozumienie drugiego człowieka powoduje brak zaufania”.
Zatem książka może być przewodnikiem w świecie naszych złożonych relacji, uczuć i potrzeb.

„Książka to okno na świat, to promień słońca, który rozświetla ciemne noce, to najlepszy doradca we wszystkich sprawach” Stanisław Lem

Jest oknem nie tylko w znaczeniu poznawczym. Może ona kształtować naszą osobowość, wspierać naszą otwartość i elastyczność, wskazując wiele odpowiedzi na jedno pytanie i wiele rozwiązań jednego problemu.
Bohaterowie książek zazwyczaj nie załamują rąk i nie siedzą biernie w nieskończoność na kilkudziesięciu kolejnych stronach – uczą działania, radzenia sobie, poszukiwania, sprawdzania – takie cechy chcemy wspierać u naszych dzieci, takie postawy są bliskie rodzicom.

3. Książka jest przewodnikiem po etyce

Fikcja literacka w bezpieczny sposób przeprowadza czytelnika przez różne etyczne manowce. Młody odbiorca ma okazję doświadczyć przeżyć bohaterów, z którymi spotyka się lub może się spotkać w realnym życiu. Ich wybory pomagają kształtować jego wrażliwość, akceptację lub jej brak wobec motywów, decyzji i działań, z którymi mierzą się bohaterowie, a może i on sam.

4. Czytanie podnosi samoocenę

Dobrze się czujemy, gdy możemy dołączyć do rozmowy na temat, o którym ostatnio czytaliśmy. Mamy coś do powiedzenia, czujemy się uwzględnieni i włączeni. Łatwiej nawiązać znajomość, podtrzymać kontakt. Nasze dziecko idzie na lekcję i zaskakuje nauczyciela wiadomościami, których nie ma w podręczniku. To przyjemne czuć się zauważonym i docenionym.

5. Czytanie wzmacnia relację

Dzieci, którym czyta się codziennie, czują się ważne i kochane – rodzice mają dla nich czas.
A wspólnie spędzony czas umacnia więź. Szczególnie wieczorne czytanie w wielu rodzinach przybiera formę prawdziwego rytuału. Po czytaniu przychodzi czas na rozmowę, która jest zaproszeniem do świata swoich przeżyć i myśli. Bezcenna okazja, by być blisko.

Ponadto książki mają cudowny wpływ na nasze samopoczucie:

1. Poprawiają sen

Kilkanaście czy kilkadziesiąt minut z książką w ręku tuż przed zaśnięciem wycisza nasz umysł. Cały dzień bombardowani jesteśmy przez różnego rodzaju bodźce, więc warto zrezygnować z tabletu czy telewizji, które nie pozwalają odpocząć mózgowi. Szczególnie dzieciom sprzyja takie odprężenie.

2. Uspokajają

Jeśli mamy chwilę, żeby bez reszty oddać się lekturze, doświadczymy odprężenia i ukojenia. Z dala od bieżących spraw i trosk możemy nabrać do nich dystansu.

Dr David Lewis z Mindlab International na Uniwersytecie Sussex mierzył, w jakim stopniu pod wpływem różnych aktywności powszechnie uważanych za uspokajające zmienia się czynność serca i napięcie mięśniowe. Okazało się, że czytanie obniżało poziom stresu o 68 procent! Za nim dopiero pojawiły się: słuchanie muzyki (62 procent skuteczności), picie herbaty (54 procent), spacer (42 procent).

3. Sprawiają przyjemność

Głośne czytanie z dziećmi, jeśli odpowiednio modulujemy głos, staje się wspaniałą zabawą. Przynosi wiele radości i pozostawia cudnowne wspomnienia z dzieciństwa. Książki dostarczają nam rozrywki i emocji. Często rozśmieszają swoich czytelników do łez.

4. Opóźniają demencję i spowalniają rozwój choroby Alzheimera

Udowadnia to praca dr. Roberta Freidlanda opublikowana w “Proceedings of the National Academy of Sciences”. Badania pokazały, że ludzie, którzy regularnie sięgają po książki, grają w gry logiczne albo rozwiązują zagadki, są ponad dwukrotnie mniej narażeni na rozwój tych chorób.

Czytanie dla dzieci, choć nie tylko, staje się czynnością niemal magiczną. Jego wpływ na rozwój psychiczny, emocjonalny, intelektualny i społeczny człowieka jest niezastąpiony. Niech słowa dr Miriam Stoppard będą ostatnią zachętą i argumentem: „Gdybym miała wskazać jeden tylko sposób wzbogacania doświadczeń dziecka i stymulowania jego prawidłowego rozwoju, poradziłabym trzymanie w domu książek. Jeżeli lubisz czytać, daj to dziecku wyraźnie do zrozumienia”.