Rękopisy Słowackiego i Baczyńskiego na liście krajowej UNESCO „Pamięć Świata”
Oryginalne manuskrypty ważnych w naszej historii poetów zostały wpisane na Listę Krajową Programu UNESCO „Pamięć Świata”. To jedne z najcenniejszych zabytków polskiej literatury. O jakie utwory chodzi?
Dokumenty jako świadectwo historii
Prowadzony przez UNESCO program „Pamięć Świata” ma na celu zachowanie archiwum pamięci zbiorowej. Wpisane do niego przedmioty są źródłem wiedzy o różnych kulturach i społeczeństwach, a także świadectwem rozwoju cywilizacyjnego i historycznego świata. Na tworzonej od 1997 roku międzynarodowej liście znajduje się 350 obiektów z 107 krajów, w tym nowozelandzki Manifest Sufrażystek z 1893 roku, dokumenty dotyczące czasów kolonialnych czy archiwum konstruktora i wynalazcy Nikola Tesli. Wśród nich jest również 17 dokumentów pochodzących z Polski, m.in. autograf (tzn. autorski rękopis) dzieła Mikołaja Kopernika „De revolutionibus”, rękopisy Fryderyka Chopina ze zbiorów Biblioteki Narodowej i Towarzystwa im. Fryderyka Chopina w Warszawie; tablica 21 Postulatów Gdańskich z sierpnia 1980 roku, przechowywane przez Centralne Muzeum Morskie w Gdańsku wraz z kolekcją dokumentów „Narodziny Solidarności – masowego ruchu społecznego”, będącą własnością Ośrodka KARTA w Warszawie, jak również Archiwum Biura Odbudowy Stolicy (BOS).
Oprócz listy ogólnoświatowej każdy z krajów może tworzyć własną, krajową Listę Programu UNESCO „Pamięć Świata”. Obejmuje ona najcenniejsze zabytki piśmiennictwa związane z ważnymi wydarzeniami z historii kraju. Polska lista dotychczas liczyła 43 pozycje, kluczowe dla historii, narodowej tożsamości i kultury naszego kraju. Znalazły się na niej m.in. autograf „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza, Konstytucja 3 maja 1791 (Ustawa Rządowa), rękopis „Przedwiośnia” Stefana Żeromskiego czy dokumenty dotyczące Powstania Wielkopolskiego.
Nowe obiekty na Liście Krajowej
10 czerwca doszło do niej kolejnych 15 dokumentów. Uroczystość odbyła się w Belwederze. Wśród umieszczonych na niej w tym roku archiwaliów znajduje się kolekcja płyt gramofonowych Polskiego Radia z września 1939 roku, kolekcja utworów Fryderyka Chopina z lat 30. i 40. XIX wieku, rękopiśmienny atlas Mappy Hrabstwa Bialskiego z 1781 roku, a także tomik wierszy Krzysztofa Kamila Baczyńskiego oraz rękopisy dzieł Juliusza Słowackiego. Jednym z nich jest oryginał „Balladyny” pióra narodowego wieszcza.
Rękopis Balladyny |fot. ze zbiorów Biblioteki Narodowej
Rękopis dramatu przechowywany jest w Bibliotece Narodowej. Jak podaje sama BN, rękopis ten jest kompletnym czystopisem dramatu, który został podarowany przez autora Józefowi Alojzemu Reitzenheimowi (1809–1883).
O najwcześniejszych jego losach informuje notatka właściciela:
„Rękopism własnoręczny Słowackiego darowany przez niego przyjacielowi jego panu Józefowi Reitzenheimowi, a przez tego mnie, w Paryżu w kwietniu 1874. St. Tarnowski”.
Zdigitalizowany rękopis można zobaczyć na stronach internetowych polona.pl.
To niejedyny rękopis Juliusza Słowackiego, który dostąpił zaszczytu wpisania na Listę Krajową programu „Pamięć Świata” UNESCO; oprócz „Balladyny” znalazły się na niej przechowywane we wrocławskim Ossolineum dzieła naszego narodowego wieszcza. Są wśród nich m.in manuskrypty dramatów: „Fantazego”, „Konrada Wallenroda” i „Zawiszy Czarnego”, ja także wierszy: „Testament mój”, „Grób Agamemnona”, a także „Hymnu o zachodzie słońca”, jak również uniktowy „Album rysunkowy z podróży na wschód”.
W żalu najczystszym Krzysztof Kamil Baczyński |fot. ze zbiorów Biblioteki Narodowej
Tak jak rękopisu „Balladyny”, tak i wpisanej na listę krajowej UNESCO poezji Krzysztofa Kamila Baczyńskiego należy szukać w Bibliotece Narodowej. Wyjątkowy, rękopiśmienny tomik poetycki „W żalu najczystszym” to wykonany ręcznie artefakt, dzieło z pogranicza poezji, malarstwa i grafiki. Baczyński zadedykował go swojej żonie Barbarze, Powstał on przed ślubem Baczyńskiego z Barbarą Drapczyńską jako prezent ślubny. Oryginał trafił do Biblioteki Narodowej w 1963 roku, zakupiony, wraz z innymi dziełami Baczyńskiego, od jego teściowej, Feliksy Drapczyńskiej. Poeta wraz z żoną Barbarą zginęli w powstaniu warszawskim.
Cyfrową wersję tomiku można obejrzeć na stronach polona.pl.